In Nederland wonen zeker al 100 Handleeskundigen

Korte levensbeschrijving  van Jack F. Chandu als handleeskundige, astroloog, grafoloog, hypnotiseur en psychodiagnost. 

De tomeloze ijver van 'randwetenschapper' Jack Chandu

Concept van Rudi Kagie voor NRC van 21 juni 1991 verwerkt door Magda van Dijk-Rijneke

Jack F. Chandu psychodiagnost , (Batavia, Weltevreden) 8 juni 1925 – Den Haag, 11 mei 1994) te lezen op de verchroomde naamplaat op de gevel van een propere ambtenarenstraat in Den Haag. Maar de op dit adres gevestigde 65-jarige publicist - (zesenzeventig boeken, enkele duizenden tijdschriftartikelen), spreker in het openbaar (in zijn arbeidzame leven hield hij meer dan tweeduizend voordrachten) en zakenman (in aurabrillen, pendels en zakhypnotiseurs) verenigt,  had nog veel meer kwaliteiten in zich.

Zeven ochtenden per week rinkelt zijn wekker hem half zes uit de slaap. Een uur later zit hij achter zijn werktafel - en spoedig daarna komen de energieke krachten los die hem aansporen tot tomeloze ijver. Het tl-licht achter de gesloten lamellen van zijn studeervertrek dooft veelal niet voor het middernachtelijk uur.

Bij het grote publiek geniet Chandu vooral bekendheid als astroloog. Zijn twaalfdelige reeks Uw sterrenbeeld is. . . dateert uit het begin van de jaren zeventig, maar de 'cadeauboekjes bij uitstek' slaan dermate aan en sindsdien herdruk op herdruk beleven. Voor diverse populaire weekbladen verzorgde hij horoscooprubrieken. Zijn nevenactiviteiten behelsden voorts onder meer de omroeppresentatie van een 'astrologische talkshow' op Radio Luxemburg (gesponsord door pindanootjesfabriek Duyvis) en het wrochten van een partij astrologische teksten onder het motto Passen wij bij elkaar? (gesponsord door de edelsmid van Desiree verlovings- en trouwringen).

Chandu’s snelle pen werd door menig collega in de sterrenwichelarij niet in dank afgenomen. Als in die kring de naam van de auteur ter sprake komt, wil het wel eens gebeuren dat daar een ongunstige kwalificatie aan wordt verbonden. Zeker, het is Jack bekend dat niet iedere liefhebber van het occulte gedachtegoed zijn inspanningen even serieus neemt. En dat hij meer dan eens als 'charlatan' werd betiteld, klopt ook. Dat krijg je als je aan de weg timmert. Dat leidt tot broodnijd, kinnee en onbegrip. Ach, hij weet best waar het misprijzen op stoelt.

Toen hij op z'n twintigste zijn eerste entree maakte in het herrijzende Nederland van vlak na de oorlog, had hij in zijn geboorteland Indonesië al een gedegen zelfstudie in 'grenswetenschappen' als astrologie, handleeskunde, paranormale waarnemingen, hypnose, spiritisme en magnetisme achter de rug. Hij was zo nieuwsgierig in die tijd. Hij wilde alles onderzoeken dat niet direct wetenschappelijk te verklaren viel maar toch bestond.

Maar daar had hij geld voor nodig, veel geld. Toevallig was voor hem een manier weggelegd om veel geld te verdienen. Er lag, mits hij bereid was sterke staaltjes van zijn kunnen als paragnost en rekenwonder te demonstreren in het variétécircuit, financiële zorgeloosheid voor hem in het verschiet. Hoewel een carrière in het artiestenvak het laatste was dat hij ambieerde, ging hij toch overstag in het belang van het hogere doel dat hem voor ogen stond. Hij had tientallen jaren in de wereld succes op het podia, maar wat was hij blij toen hij in 1971 met een optreden in Buenos Aires eindelijk definitief afscheid kon nemen van de showbusiness.

Voortaan zou hij zich wijden aan het onderzoek van de alternatieve wetenschappen. Zijn productie van gemiddeld twee boeken per jaar zou daar niet door in het gedrang komen, zijn vaste lezers konden op hem blijven rekenen.

Misschien is hij op astrologisch gebied iets te voortvarend aan het publiceren geslagen, stelt Chandu nu vast. Een kwart eeuwring als entertainer op het occulte vlak had hem geleerd dat de mensheid niet alleen geïnformeerd, maar ook geamuseerd wil worden. Dat deed hij dus ook als hij horoscopen schreef voor de Wereldkroniek, Avro-bode of Story. Veel tijd kostte het hem niet, dus dat was makkelijk verdiend.

Maar wat goed is voor je portemonnee, is slecht voor je reputatie, zegt hij terugblikkend. De tientallen populaire boekjes die van zijn hand verschenen werd bekritiseerd door mensen die er echt verstand van meenden te hebben. Geen wonder, voor hen was die lectuur ook niet bestemd. Het betrof gewoon gezellig leesvoer, zonder enige pretentie.

Meestal schreef hij die dingen in het vliegtuig, met de schrijfmachine op schoot, of in een verloren uurtje op een hotelkamer. Niks bijzonders. Hoe minder diepgang, des te hoger de oplage. 

De Delftse uitgeverij Elmar groeide uitermate voorspoedig dankzij de nimmer tanende werkdrift van sterauteur Jack F. Chandu. Toen hij eens een week lang was opgenomen in een ziekenhuis, maakte hij de bedlegerigheid meteen ten nutte door een boek over het wezen van humor te schrijven.

Wat zijn critici gemakshalve over het hoofd zien, zegt hij, is dat het grootste deel van zijn oeuvre bestaat uit boeken met hele zinnige informatie. Maar ja, die publicaties richten zich strikt op gevorderden en dat is een select publiek. Zo was hij de eerste die wees op zwakke plekken in de astrologie. Hij waarschuwde vakgenoten voor het te snel af te gaan op wat de sterren zeggen. De horoscoop geeft alleen het erfelijk patroon, dat gelijk is van de wieg tot het graf. Maar de mens groeit, dus is het voor het verkrijgen van een juist beeld van posities noodzakelijk om daar andere technieken bij te betrekken, zoals grafologie.

Chandu gaf nog eens zeventien boeken in eigen beheer uit, meestal gestencild. Daar moest hij dik geld op toeleggen, maar de alternatieve wetenschap was er mee gediend als dak complexe exposés vermenigvuldigd werden. Dit waren wel de boeken die de auteur voor ogen stonden toen hij in 1946 naar Nederland kwam met het voornemen om de literatuur over 'randwetenschappen' op een hoger peil te brengen.

In de astrologische handboeken van zijn vader had hij allerlei onzin aangetroffen. Zo zou een aspect Venus vierkant met Uranus duiden op homoseksualiteit. Chandu begreep onmiddellijk dat dit niet kon kloppen, want al op jonge leeftijd zat hij duchtig achter de meiden aan. En omdat de praktijk ook op andere essentiële onderdelen de theorie tegensprak nam hij zich voor om ooit, later, nieuwe studieboeken te schrijven over hoe een en ander werkelijk in elkaar stak. Daartoe moest hij eerst op onderzoek uit.

In 1949 deed hij zijn eerste proefneming. Hij huurde een kamertje op de Amsterdamse wallen en installeerde zich als helderziende. Alle sessies werden met een verborgen camera en een listig weggemoffelde microfoon opgenomen - en korte tijd later stelde Chandu als eerste Nederlander aan de kaak dat helderziende observaties makkelijk worden benvloed door de non-verbale reacties van de cliënt die om advies komt vragen.

Zijn kritisch vermogen en nuchtere opstelling in deze werden hem niet door al zijn occulte vrienden in dank afgenomen: terwijl zij probeerden sceptici ervan te overtuigen dat er meer tussen hemel en aarde zweeft dan menigeen bevroedt, kwam Chandu - die zij tot dan toe als een van de hunnen hadden beschouwd - met nieuwe gegevens waaruit het tegenovergestelde kon worden afgeleid. Chandu zegt dat hij juist het kaf van het koren wilde scheiden - en volgens zijn overtuiging bleef er daarna nog ruimschoots voldoende koren over om mee verder te gaan.

Het werd niet door iedereen begrepen. Tot zijn verdriet vond hij zelfs geen steun bij de Utrechtse hoogleraar Ten Haeff, die als eerste een leerstoel in de parapsychologie bekleedde. Maar gelukkig was er een niet nader aangeduide ingenieur uit Nijmegen die wel samen met Chandu op natuurwetenschappelijke basis wilde experimenteren om te onderzoeken voor welke paranormale verschijnselen een sluitende verklaring was te vinden.

In 1963 bracht Chandu zijn zakelijke belangen onder in een Stichting voor Totaaldiagnostiek, waarvan hij sindsdien directeur is.

Het geld dat hij met zijn vele publicaties en dagelijkse consulten aan huis verdiende, vloeide in de kas van de stichting die hem als enige betaalde kracht trouw een maandsalaris uitbetaalde. Uit de zelfde kas werd ook de 'research' gefinancierd, waarvan Chandu de resultaten in zijn schrifturen wereldkundig maakte.

In de wachtkamer - het voorportaal waar bezoek met de sfeer vertrouwd raakt voordat het tot de studeer- annex spreekkamer wordt toegelaten - staan alle boeken van de auteur naast elkaar achter glas, - inclusief de vertalingen in het Duits, Italiaans, Braziliaans en Engels. In een andere vitrine liggen een mensenschedel, een vuistgrote spin uit Panama en voodoo accessoires uit de hele wereld. Op een wereldkaart is met gekleurde speldenknoppen aangegeven welke landen Chandu voor zijn werk bezocht. Er is bijna geen plaats op de wereld waar hij niet geweest is.

Maar hij is aan het afbouwen. Voorbij is de tijd dat hij de ene week in het vliegtuig naar Japan zat en de andere week in het vliegtuig naar Amerika om de vermogende cliënten ter zijde te staan, die zijn onmiddellijke hulp hadden ingeroepen. Nu concentreert hij zich op zijn schrijfarbeid. Zijn volgende boek - dat hij in eigen beheer zal uitgeven - gaat in op het fenomeen kleurentherapie. De golflengte van kleur heeft volgens Chandu een werking op alles dat leeft. En het grappige is, zegt hij, dat er een nauwe samenhang bestaat tussen de werking die aan kleur wordt toegeschreven en aan de symbolen van de dierenriem in de astrologie. Dat heeft hij ontdekt! De jarenlange studie die aan deze ontdekking vooraf ging werd financieel mogelijk gemaakt door het schrijven van oppervlakkige horoscopen in veelgelezen publieksbladen als de Wereldkroniek of de Avrobode. Hebben de kritische astrologen, die Jack F. Chandu van populisme beschuldigen, daar wel eens bij stilgestaan?